SPİNAL MUSKÜLER ATROFİ (SMA) HASTALIĞI
Spinalmusküleratro (SMA), otozomal resesif geçis gösteren kalıtsal bir nöromusküler hastalık olup survival motor nöron (SMN) genindeki delesyon/mutasyonlar sonucu ortaya çıktıgı bilinmektedir. Otozomal resesif kalıtılan tüm nöromüsküler hastalıklar arasında en sık rastlanan SMA’nın canlı dogumlarda ortaya çıkma olasılığı kabaca 10,000’de bir, taşıyıcılık sıklığı ise 50’de birdir.
SMA Tip 1
SMA tip 1 ya da Werdnig Hoffmann hastalığı kliniği en ağır olandır. Hastalık doğuşta başlar, bebek çok gevşektir, başını tutamaz, dönemez, oturamaz, ciddi solunum güçlüğü mevcuttur, mekanik solunum desteği olmadan yaşamını sürdüremez.
SMA Tip 2
SMA tip 2 (ara form), SMA tip 2 orta agırlıkta olandır. Hastalık 18 aylıktan önce başlar, çocuk oturabilir ama yürüyemez.
SMA Tip 3
SMA tip 3 (haf form) SMA tip 3 (Kugelberg Welander) en haf olan formudur. Hastalık 18 aylıktan sonra başlar, çocuk yürüyebilir, ancak kas zaayeti mevcuttur. Hastalar sık sık düşer, merdivenleri çıkarken ve çömelip kalkarken zorlanır, bacakları güçsüz olduğu gibi kollarda da güçsüzlük vardır. SMA tip 3 hastalarında, hastalık baslangıç yaşı çok değişkendir, genellikle baslangıç geciktikçe hastalığın kliniği de daha haf olur.
SMA Tip 4
SMA tip 4 erişkin baslangıçlı SMA olarak bilinir ve tipik olarak 20-30’lu yaşlarda görülür. Geç başlayan SMA’da (özellikle SMA 3 ve 4) güç kaybının genellikle son derece yavaş ilerlediği ve solunum sisteminin eklenmediği bilinmektedir. Yıllar sonra hastalar zor yürüyebilir hale gelirler. SMA erkeklerde daha sık görülür ve kadınlara oranla hastalık daha ağır seyredebilir.
TANI
Hastalık tanısı hedef spesik SMN1 genindeki ekzon 7 ve NAIP genindeki ekzon 5 delesyonları ile SMN1 geni 840. nükleotid’teki C/T degisimleri için Real Time PCR yöntemi kullanılarak yapılmaktadır. Bu delesyon/mutasyonların analizleri ile hastalık tanısı % 92-96 aralığında yapılabilmektedir. Diger yandan Guthrie kağıtlarına emdirilmiş kuru kanlarda da tanı aynı yöntem uygulanarak yapılmaktadır.
TEDAVİ
SMA’nın su anda etkin bir tedavisi yoktur. Ancak, SMA’nın genetiğindeki çok özel durum tedavisinin mümkün olabileceğinin ipuçlarını vermektedir. Yukarıda da anlatıldığı gibi, normal şartlarda, motor nöronların iyi çalışması için SMN1 geninden en az bir adet bulunması gerekir, böylece bu genin kodladığı protein normal miktarda yapılabilir.
SMA hastalarında SMN1 hiç yoktur ama az miktarda normal protein yapabilen SMN2 mevcuttur. Bu kopya genden ne kadar çok varsa o kadar çok normal protein yapılabilir.
Genellikle ağır SMA tiplerinde bu kopyadan daha az, haf seyirlilerde ise daha çok bulunduğu anlaşılmıştır. İşte tedavide bu bilgiden yararlanılmaya çalışılmaktadır. Amaç, SMN2’yi bir şekilde etkileyerek daha fazla normal protein yapmasını sağlamaktır. Bu yöntem diğer tedavi seçeneklerine göre daha çok ümit vaat etmektedir.
SMA taşıyıcılığının sıklığı 1/50.
Taşıyıcı 2 birey evlendiğinde, her gebelikte %25 hasta çocuk sahibi olma riski taşımaktadır.
